Catenaccio – Chiến thuật phòng ngự của người Ý là gì?

Blog bóng đá cung cấp kiến thức về Catenaccio, chiến thuật phòng ngự Catenaccio đã tạo nên tên tuổi của bóng đá Ý trên toàn thế giới.

Catenaccio là gì? – Khái niệm Catenaccio

Theo khái niệm đơn giản nhất, Catenaccio là hệ thống chiến thuật ưu tiên các cầu thủ xuất sắc nhất thi đấu ở hàng phòng ngự. Khi đó, các hậu vệ sẽ giành chiến thắng trong hầu hết các pha đấu tay đôi 1vs1 với tiền đạo đối phương. Về cơ bản,  Catenaccio và những tiền thân của nó là một trong những hệ thống phòng ngự đầu tiên được nghĩ ra và cách làm của nó là sử dụng hậu vệ kèm đối thủ ở khoảng cách quá gần để ngăn chặn những pha phô diễn kỹ thuật hoặc bứt tốc thoát đi.

Trong tiếng Ý, Catenaccio có nghĩa là ‘cái khóa cửa’. Có thể hiểu đơn giản Catenaccio là hệ thống phòng ngự sử dụng chiến thuật chốt chặn cuối cùng trước khung thành đội nhà.

Thời gian đầu, chiến thuật Catenaccio được hiểu một cách đơn giản là một kiểu chôi phòng ngự triệt để và hướng đến việc kèm người 1 với 1. Ngoài ra, chiến thuật này yêu cầu các càu thủ theo sát các cầu thủ đối phương một cách triệt để.

Tuy nhiên, sau này Catenaccio thực sự trở thành điểm nhấn của bóng đá Italy khi nó sở hữu một hậu vệ tự do (trung vệ thòng, hậu vệ quét, sweeper) có lối chơi bọc lót, nằm rất thấp trong hàng hậu vệ và gần như chỉ đứng cao hơn thủ môn. Họ là nhân vật thứ 3 để đảm bảo chiến thắng tuyệt đối của đội nhà trong các pha tranh chấp 1vs1. Khi các hậu vệ khác thực hiện 1 kèm 1, trung vệ quét là người xuất hiện đảm bảo đội hình phòng ngự đủ người.

Chính vì thế, Catenaccio thường xuất phát với 1 cầu thủ chỉ đứng cao hơn hàng hậu vệ. Đó có thể là các đội hình 1-3-3-3, 1-4-2-3 hay 1-3-4-2, tùy từng đội bóng và từng đội hình cụ thể. Catenaccio vừa đảm bảo được số lượng người đủ để theo kèm đối phương, vừa đảm bảo được đội hình và hệ thống phòng ngự. Nó rất phù hợp lối chơi phòng ngự sẽ giúp bảo vệ khung thành không bị thủng lưới.

Catenaccio ra đời khi nào? – Lịch sử Catenaccio

Theo sử sách ghi lại, Catenaccio xuất hiện lần đầu vào những năm 1930. Cụ thể, HLV Rappan đưa ra hệ thống “khoá cửa” vào năm 1932 khi đang là huấn luyện viên cho Servette. Sơ đồ của ông khi đó là 1-4-3-2, với 1 hậu vệ quét, 4 trung vệ dăng ngang, 1 tiền vệ trung tâm cùng 2 tiền vệ đá hai cánh và 2 tiền đạo độc lập.

Sau đó, HLV Rocco của Triestina phát triển sơ đồ phòng ngự với hình thái chủ yếu là 1-3-3-3. Với catenaccio, Triestina đã bất ngờ đoạt ngôi á quân Serie A mùa bóng đó. Một vài biến thể là 1-4-4-1 hoặc 1-4-3-2 cũng được sử dụng khi thiếu người.

Tuy nhiên, huấn luyện viên nổi tiếng nhất với sơ đồ này là ông thầy người Argentina Helenio Herrera của câu lạc bộ Inter Milan áp dụng trong thập kỉ 1960. Huấn luyện viên này giành liên tiếp những chiến thắng 1-0 cùng Inter Milan bằng sơ đồ này tại Cúp quốc gia Italy.  Helenio Herrera cũng là người đưa Cantenaccio nổi tiếng với thế giới.

Cách vận hành Catenaccio

Như đã phân tích, Catenaccio là hệ thống sử dụng 1 hậu vệ quét và các trung vệ tập trung vào phòng ngự. Trong đó, điều tiên quyết là số cầu thủ hậu vệ phải đông hơn tiền đạo đối phương. Thứ 2, các hậu vệ phải có kỹ năng xuất sắc.

Khi mà các hậu vệ thi đấu với phương châm là 1 kèm 1, hậu vệ quét sẽ tự đưa ra quyết định hỗ trợ đồng đội hoặc giữ vị trí. Thông thường, hậu vệ quét này phải là người có tốc độ, chiều cao và biết đọc tình huống một cách xuất sắc.

Các tiền vệ không mấy khi hỗ trợ phòng ngự, và khi phản công họ cũng không nhận được sự hỗ trợ của các hậu vệ. Về cơ bản, Catenaccio là một chiến thuật tách biệt tấn công và phòng ngự.

Các biến thể của Catenaccio

Catenaccio sử dụng 1 hậu vệ quét, vì vậy các sơ đồ thường thấy là 1-3-3-3, 1-4-3-2, 1-3-4-2. Ngoài ra, Catenaccio còn có nhiều biến thể khác sau này.

Đó là chiến thuật Zona Mista. Khi đó, các hậu vệ của Catenaccio đảm bảo sự chắc chắn của mình trong khu vực phụ trách, còn trung vệ quét hoạt động tự do, hỗ trợ cho bất cứ một cầu thủ nào khác khi cần. Khi đó, tiền vệ phòng ngự luôn sẵn sàng lùi sâu để đá như một trung vệ thứ 3, và tiền vệ điều tiết lối chơi được yêu cầu trám vào khu vực của tiền vệ phòng ngự bỏ trống.

Zona Mista ra đời khi các trung vệ Ý không đủ khả năng theo kèm các tiền đạo đối phương, mà ở đây chủ yếu là các tiền đạo Nam Mỹ, Hà Lan hay Bồ Đào Nha. Các tiền đạo Nam Mỹ có sức mạnh siêu việt còn Hà Lan nổi lên với chiến thuật bóng đá tổng lực khi đó đã khiến chiến thuật Catenaccio của người Ý hoàn toàn sụp đổ.

Tiki taka là gì? – Điều gì tạo nên chiến thuật ‘hủy diệt’ của Barcelona?